Wileńska 13 – Kamienica Jana Helda

wpis w: Praskie kamienice | 5

Jan Held w maju 1895 roku zakupił niezabudowaną posesję. W latach 1899-1900 została wybudowana trzypiętrowa kamienica z tej samej wysokości boczną oficyną płn.-wsch., czteropiętrową oficyną płd.-zach. oraz jednopiętrową oficyną poprzeczną o przeznaczeniu produkcyjnym. Nie udało się ustalić, jaka firma użytkowała to skrzydło. W 1906 r. właściciel wykupił czynsz emfiteutyczny, stając się pełnoprawnym posiadaczem nieruchomości. W marcu 1918 r. nabył ją Stanisław Zaleski, który w kwietniu 1926 sprzedał połowę udziałów małżonkom Aleksandrowi i Marii Szadkowskim. W lutym 1927 r. pozostałe udziały Zaleskiego zakupiła Józefa Kempfi.
Po środku podwórza znajduje się eliptyczny skwer otoczony kutą balustradą. Wewnątrz ogrodzenia ze skweru pozostało klepisko, na którym rosną trzy dorodne drzewa. Środek eliptycznego obrysu skweru wyznaczał okrągły basen fontanny, po której pozostał tylko fragment betonowej cembrowiny.
Na północnej stronie skweru znajduje się żeliwna pompa z nazwą producenta TROETZER / & Co. / VARSOVIE, w którym litera A została odwrócona.
Zabudowa przetrwała drugą wojnę światową, po której została upaństwowiona, oficjalnie wpisem z 1981 r. Po 1945 r. nadbudowano piętro nad prawą częścią skrzydła poprzecznego, a w 2007 r. także przyległy fragment bocznej oficyny.
Budynki w zarządzie Zakładu Gospodarowania Nieruchomościami w Dzielnicy Praga Północ m.st. Warszawy. Kamienica figuruje w rejestrze zabytków, wpisem nr 893 z 31 sierpnia 1976 r.
* Opracowanie na podstawie materiałów od Jarosława Zielińskiego.

Tak Wileńską 13 wspomina Paweł Elsztein:

Przy ulicy Wileńskiej 13 od 1935 roku istniała Biblioteka Publiczna. Mieściła się w piętrowej przybudówce ustawionej frontem do podwórza. Niegdyś była tam apteka. Tam właśnie spotkałem po raz pierwszy panią Janinę Englert. Była kierowniczką, która zawsze potrafiła doradzić odpowiednią lekturę.

Okres okupacji niemieckiej był ciężki również dla bibliotek:

Pani Englert, w obawie przed rekwizycją, ukryła setki tomów polskich książek w piwnicach okolicznych domów. (…) W 1942 roku okupant nakazał zamknięcie bibliotek w całej Warszawie. Książki miały być zapakowane i opieczętowane. Ale Janina Englert skrzyń nie pieczętowała. Książki wciąż były wypożyczane, ale wyłącznie młodzieży kształcącej się na tajnych kompletach i osobom zaufanym. Oficjalnie biblioteka była nieczynna (…) W listopadzie 1944 roku, kiedy Praga znajdowała się pod ostrzałem wojsk niemieckich, Janina Englert uruchomiła bibliotekę. W 1952 roku Czytelnia Naukowa przeniosła się z Wileńskiej do nowego lokalu przy ulicy Skoczylasa.

* „moja Praga… moja Warszawa…” Paweł Elsztein

Zapraszam w odwiedziny do tej niezwykłej kamienicy. Zdjęcia sprzed remontu bramy.

Zdjęcia wykonane po remoncie:

5 Responses

  1. Joanna

    Bardzo prosze o wpisanie mnie do listy mailingowej Mieszkam na Pradze i chcialabym czytac Wasze artykuły
    Pozdrawiam
    Joanna Swierczyńska

    • admin

      Jest opcja newslettera, jednak przyznam, że lada chwila zostanie wygaszona ze względu na zmianę przepisów. W newsletterze jednak nie są wysyłane powiadomienia o nowych wpisach. Informacje o nowych wpisach pojawiają się jedynie na facebooku: http://www.fb.com/NaPradze/ Pozdrawiam również 🙂

  2. Jerzy

    Mieszkałem w latach 1941_1970 w kamienicy przy ul Wileńskiej 15. Do podstawówki chodziłem przy Wileńskiej 31.Niemal w każdym domu przy tej ulicy miałem kolegów. Mam wiele wspomnień, szczególnie z lat okupacji. Po wojnie uczeszczałem do biblioteki, która mieściła się przy Wileńskiej 13.Jestem bardzo zainteresowany każdą informacją dotyczącą tej ulicy i okolicy.

    • admin

      Sporo już pojawiło się informacji o Wileńskiej, polecam opcje wyszukaj na górze mojej strony. Po wpisaniu „wileńska” sporo można znaleźć 🙂 Może zechciałby się Pan podzielić swoimi wspomnieniami? Takie wspomnienia są niezwykle cenne, nawet jeśli dotyczą jedynie zwyczajnej codzienności 🙂

  3. Alina

    W tym domu mieszkała słynna polska przedwojenna aktorka Maria Dulęba.
    Na polona.pl są zdjęcia wnętrza mieszkania

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *