Azyl – Historie ukrywania Żydów na Pradze

Najbardziej znana historia ukrywani Żydów na Pradze to oczywiście historia związana z praskim ZOO i rodziną Żabińskich. Gdy wybuchła wojna, Żabińscy zaangażowali się w konspirację. Pomagał im  kilkuletni syn Ryś. W opustoszałych klatkach i pawilonach ukrywano ludzi, broń i amunicję. Schronienie w ZOO znalazło wielu Żydów.

O tej historii możecie przeczytać w wirtualnej wystawie: http://wystawy.sprawiedliwi.org.pl/wystawa-pl/zydzi-ukrywani-w-zoo/#!/warszawskie-zoo bądź w książkach „Ludzie i zwierzęta„, albo „Azyl. Opowieść o Żydach ukrywanych w warszawskim ZOO”. Na podstawie ich historii powstał również film Azyl / The Zookeeper’s Wife. Choć nie jest on filmem dokumentalnym i na początku ciężko się oswoić z tym, że wszyscy zwracają się do siebie w języku angielskim, a fakty zostały ubarwione i nieco pozmieniane, film według mnie warto zobaczyć.

Jednak „dobrych adresów” na Pradze było znacznie więcej: m.in.: Targowa 64 (więcej szczegółów tej historii możecie poznać w książce Targowa 64 Dziennik 27 I 1943-11 IX 1944 – Leon Guz, zdecydowanie polecam przeczytać), Targowa 39, Brzeska 5, Brzeska 17a, Kawęczyńska 58, Czynszowa 6, Kowieńska róg Kowelskiej.

Mapa pomocy – źródło: sprawiedliwi.org.pl

 

Jestem jednak świadoma, że wiele takich wspaniałych historii nie zostało do tej pory opisanych.

Babcia mojej przyjaciółki wspomina, że w piwnicy przy ul. Brzeskiej (dokładny adres znam jednak celowo go nie podaję, aby nie narażać mieszkańców na wizyty) ukrywano Żydów. W piwnicy został wykopany drugi poziom pod podłogą. Zajrzałam do piwnic w tej kamienicy jednak niestety jest to szukanie igły w stogu siana, ponieważ piwnic jest tam bardzo wiele, część z nich jest niedostępna, część zawalona śmieciami.

Przy okazji dokumentowania jednej z kamienic przy ul. Ząbkowskiej natrafiłam zaś na zejście poniżej poziomu piwnic bądź skrytkę. Niestety ciężko ocenić jakie było jej przeznaczenie, może były w niej po prostu przechowywane ziemniaki… Nie znalazłam jakichkolwiek materiałów na ten temat.

Skrytka w piwnicy Ząbkowska

Stowarzyszenie Kolekcjonerzy Czasu otrzymało informację o możliwości występowania w jednej z kamienic w rejonie ulic: Targowej i Marcinkowskiego, skrytki dla Żydówhttp://www.kolekcjonerzyczasu.pl/2017/11/27/skrytka-dla-zydow-pradze-poszukiwaniu-prawdy/

Jak dodaje Anna Straszyńska ze stowarzyszenia Kolekcjonerzy Czasu to nie jedyna historia o której dowiedzieli się od prażan:

W dawnym Domu Pracy im. Mańkowskich przy ul. Wileńskiej 69 w czasie II wojny światowej istniała jadłodajnia dla ubogich prowadzona przez księży Marianów. Równolegle prowadzili oni tajne nauczanie. W tym właśnie domu na poddaszu miał się znajdować schowek dla ludzi pochodzenia żydowskiego. Ponoć potwierdzali to nawet współcześni księża, o mieszkańcach Pragi nie wspominając. Tenże schowek niestety nie przetrwał remontu który miał miejsce ok. 2003 roku. Został zlikwidowany i nie udokumentowany.

Warto dbać o żydowską historię Pragi, to właśnie tu zachowały się: akademik żydowski, dom sierot żydowskich, malowidła w byłych domach modlitwy, liczne ślady po mezuzach. Niestety na razie są to informacje poszlakowe, a działania historyków i pasjonatów historii takich jak ja i Kolekcjonerzy Czasu często wyglądają jak praca detektywistyczna. Wierzę, że we wspomnieniach i historiach przekazywanych z pokolenia na pokolenie może się kryć również wiele niezwykłych tajemnic i historii, a informacje te mogą pomóc w odkryciu wielu tajemnic.

Jeżeli posiadacie jakiekolwiek informację, prosimy o kontakt mailowy: kontakt@napradze.waw.pl

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *